Wanilia to rodzaj rośliny z rodziny storczykowatych. Rodziny, która liczy sobie co najmniej 109 gatunków. Większość z nich rośnie w strefie tropikalnej. Wśród nich znajduje się wanilia płaskolistna i to ona jest źródłem chyba ulubionej przez wszystkich przyprawy, zwanej laskami wanilii. O jej popularności może świadczyć fakt, że zapach wanilii jest najczęściej wykorzystywanym zapachem, mającym zachęcać konsumentów do zakupów, szczególnie w okresie świątecznym. 

Wanilia i wanilina

Wanilia charakteryzuje się niezwykle wyjątkowym, bardzo głębokim smakiem oraz słodkim, intensywnym i niepowtarzalnym zapachem. Właściwości zapachowe wanilia, jeszcze w postaci naturalnej rośliny, nabywa dopiero w procesie suszenia i fermentacji. W okresie wzrostu wanilia jest bezwonna. Po zakończeniu etapu suszenia i fermentacji, laski wanilii nabierają swojego charakterystycznego zapachu, zmienia się również ich kolor na brunatny, z lekkim białym nalotem w postaci waniliny. To organiczna substancja zwana waniliną odpowiada za tak charakterystyczny i niepowtarzalny smak oraz zapach wanilii. Im wanilia jest starsza, tym jej zapach jest trwalszy a smak głębszy. 

Wysoka cena tego produktu na rynku wynika z faktu, że wanilina stanowi zaledwie kilka procent laski wanilii, stąd wysoki koszt produkcji i tym samym wysoki koszt zbytu. Producenci w odpowiedzi na rosnące ceny lasek wanilii oferują ich zamiennik, substytut syntetyczny, jaką jest wanilina produkowana z ligniny, eugenolu oraz kwasów lignosulfonowych. 

Wanilia w kuchni

Trudno sobie wyobrazić kuchnię, w której w jej zakamarkach nie znalazłoby się wanilii, choćby w postaci syntetycznej waniliny, czyli cukru wanilinowego. W gastronomii wanilię stosuje się przede wszystkim do wzbogacenia dań słodkich, ciast, wypieków, lodów, deserów, kremów, budyniów, musów. Jest zwykle dodawana wszędzie tam, gdzie dodaje się cukier. Niektórzy wytrawni kucharze dodają wanilię również do dań słonych, sosów do ryby, skorupiaków, a nawet potraw mięsnych. Zdecydowanie w mniejszych ilościach i raczej do wyodrębnienia innych, mniej intensywnych smaków. Wanilię dodaje się również do napojów i sosów. 

Laski wanilii wykorzystuje się w kuchni dwojako. Ich zawartość, drobniutkie ziarnka należy delikatnie zebrać nożem i dodać do przygotowywanej potrawy. Trzeba robić to delikatnie, by nie uszkodzić samej laski. Jedna laska wystarczy do zaromatyzowania całej słodkiej potrawy. Ziarenka wanilii można dodawać do zimnych i gorących produktów, w żadnej postaci nie stracą swoich właściwości zapachowych. 

Po usunięciu ziarenek z laski wanilii nie wolno jej wyrzucać. Wystarczy włożyć ją do pojemnika z cukrem, by otrzymać własny cukier waniliowy do zastosowania w trakcie pieczenia kolejnych słodkości. 

Esencja waniliowa w kuchni

Esencja waniliowa jest uwielbiana przez większość kucharzy profesjonalnych i amatorów. Przede wszystkim za wygodę i funkcjonalność. Wystarczy kilka kropel płynu dodać do przygotowywanego ciasta czy kremu, by osiągnąć optymalny efekt. Wygoda stosowania stawia esencję waniliową zdecydowanie przed laskami wanilii, z których trzeba wyskrobywać ziarenka i zaopiekować się pozbawionymi ziarenek laseczkami. 

Esencję waniliową, podobnie jak laski wanilii, można kupić w sklepie, chociaż nie każdym. Ale zarówno esencję waniliową, jak i cukier waniliowy można przygotować samodzielnie w domu. Potrzebnych jest tylko:

• 3 laski wanilii
• 1 szklanka mocnego alkoholu: wódki, brandy a nawet rumu

Laski wanilii należy przeciąć wzdłuż, jednak w taki sposób, by końcówki laseczki pozostały połączone. Ziarenek nie należy wyskrobywać. Nacięte laski należy umieścić w szklanej butelce bądź w słoiku i zalać przygotowanym alkoholem, w taki sposób, by były one całkowicie zakryte. Pojemnik należy następnie szczelnie zamknąć i odstawić w suche, chłodne i ciemne miejsce, nie do lodówki. Proces łączenia się ze sobą alkoholu i wanilii, zarówno aromatem jak i barwą, trwa co najmniej dwa miesiące. Gotową esencję można przechowywać nawet kilka lat. Zużyty alkohol łatwo uzupełniać, esencja będzie jeszcze bardziej intensywna.